به گزارش هاناخبر ، کلر استخر یکی از پرکاربردترین و شناخته‌شده‌ترین مواد شیمیایی در حوزه نگهداری و ضدعفونی کردن آب استخرها است. وظیفه اصلی کلر، از بین بردن میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌هاست تا محیط استخر برای شناگران ایمن باقی بماند. این ماده، به دلیل خواص گندزدایی قوی و قیمت نسبتاً پایین، از دیرباز تا امروز به عنوان ماده‌ای کلیدی در سیستم‌های تصفیه آب استخر مورد استفاده قرار گرفته است.
تعریف علمی کلر و نقش آن در تصفیه آب
کلر (Chlorine) عنصری شیمیایی با نماد Cl و عدد اتمی ۱۷ است. در حالت خالص، کلر گازی زرد-سبز با بوی تند و خفه‌کننده است. این گاز در طبیعت به‌صورت ترکیبی و معمولاً در نمک طعام (سدیم کلرید) یافت می‌شود. در حوزه استخرها، کلر به‌صورت ترکیبات مختلف مانند هیپوکلریت سدیم (مایع)، هیپوکلریت کلسیم (پودری یا قرصی) یا گاز کلر مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که کلر به آب اضافه می‌شود، واکنش‌هایی شیمیایی رخ می‌دهد که طی آن، کلر به اسید هیپوکلروس (HOCl) و یون هیپوکلریت (OCl-) تبدیل می‌شود. این دو ماده فعال، وظیفه گندزدایی و اکسیداسیون آلاینده‌های آلی موجود در آب را بر عهده دارند.
چرا آب استخر نیاز به کلرزنی دارد؟
آب استخر، به دلیل تماس مستقیم با بدن انسان و همچنین قرار گرفتن در محیط‌های باز، مستعد آلودگی با انواع میکروارگانیسم‌ها و ذرات آلوده است. بدن انسان هنگام شنا، مقداری از تعریق، چربی، سلول‌های مرده پوست و ترشحات بدن را وارد آب می‌کند. از سوی دیگر، گردوغبار، برگ، حشرات و فضولات پرندگان نیز می‌توانند به‌آسانی وارد آب شوند. همه این آلودگی‌ها محیطی مناسب برای رشد و تکثیر باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها فراهم می‌کنند. اگر آب ضدعفونی نشود، می‌تواند منجر به بیماری‌های پوستی، عفونت‌های چشمی، گوش‌درد، اسهال و سایر مشکلات جدی سلامتی شود. کلر، به عنوان یک گندزدا، می‌تواند طیف وسیعی از این آلودگی‌ها را از بین ببرد.
انواع کلر مورد استفاده در استخرها
کلر مورد استفاده در استخرها می‌تواند به شکل‌های مختلفی عرضه شود که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند:
۱. کلر مایع (هیپوکلریت سدیم): این نوع کلر به‌صورت محلول زردرنگی است که غلظتی در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کلر فعال دارد. استفاده از آن آسان است، اما باید به‌صورت روزانه یا منظم اضافه شود چون پایداری کمتری در برابر نور خورشید دارد.
۲. کلر پودری (هیپوکلریت کلسیم): این شکل از کلر معمولاً غلظتی در حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد دارد و پایداری بیشتری نسبت به کلر مایع دارد. به دلیل غلظت بالا، مقدار کمی از آن برای کلرزنی مؤثر است. همچنین در برابر نور مقاوم‌تر است.
۳. قرص کلر (تری‌کلروایزوسیانوریک اسید): این قرص‌ها در دوزهای ثابت آزادسازی کلر را انجام می‌دهند و به‌صورت آهسته در آب حل می‌شوند. استفاده از آن‌ها در فیلترهای مخصوص یا شناورهای قرصی، امکان کنترل بهتر سطح کلر را فراهم می‌کند.
۴. گاز کلر: گرچه گاز کلر خالص در تصفیه آب بسیار مؤثر است، اما به دلیل خطرات بالا در نگهداری، حمل‌ونقل و استفاده، در استخرهای عمومی و خانگی به‌ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه عملکرد کلر در آب استخر
زمانی که کلر به آب اضافه می‌شود، بسته به نوع ترکیب آن و شرایط محیطی، فرآیندهای شیمیایی خاصی رخ می‌دهد. مهم‌ترین ماده فعال حاصل از کلر در آب، اسید هیپوکلروس (HOCl) است که به‌عنوان عامل ضدعفونی‌کننده اصلی عمل می‌کند. این ماده می‌تواند دیواره سلولی میکروارگانیسم‌ها را تخریب کرده، آن‌ها را غیرفعال کند یا از بین ببرد. علاوه بر این، کلر می‌تواند با ترکیبات آلی مانند ادرار یا عرق وارد واکنش شود و ترکیباتی موسوم به کلرامین تشکیل دهد. کلرامین‌ها باعث بوی خاص استخر می‌شوند و خاصیت ضدعفونی‌کنندگی پایینی دارند. به همین دلیل، حفظ تعادل شیمیایی آب برای جلوگیری از تشکیل کلرامین‌ها اهمیت زیادی دارد.
میزان مطلوب کلر در آب استخر
سطح مطلوب کلر آزاد در استخرها بسته به نوع استخر (عمومی یا خانگی)، دمای آب و میزان استفاده از استخر متفاوت است. به‌طور معمول، میزان کلر آزاد باید بین ۱ تا ۳ میلی‌گرم در لیتر (ppm) باشد. کمتر از این مقدار، خاصیت ضدعفونی‌کننده کافی ندارد و بیشتر از آن می‌تواند باعث تحریک پوست، سوزش چشم و بوی نامطبوع شود. پایش منظم سطح کلر و pH آب با استفاده از کیت‌های تست، یکی از الزامات نگهداری صحیح استخر محسوب می‌شود.
تأثیر pH بر عملکرد کلر
pH آب استخر تأثیر مستقیمی بر کارایی کلر دارد. در محدوده pH پایین‌تر، بیشتر کلر موجود به اسید هیپوکلروس تبدیل می‌شود که خاصیت ضدعفونی‌کننده بالاتری دارد. با افزایش pH به سمت مقادیر بالاتر از ۷.۸، درصد بیشتری از کلر به یون هیپوکلریت تبدیل می‌شود که فعالیت گندزدایی کمتری دارد. بنابراین، بهترین عملکرد کلر در بازه pH بین ۷.۲ تا ۷.۶ مشاهده می‌شود. حفظ این تعادل یکی از مهم‌ترین نکات فنی در تصفیه استخر است.
مزایای استفاده از کلر در استخر
کلر به دلایل متعددی همچنان به‌عنوان انتخاب اول در ضدعفونی آب استخرها باقی مانده است. از جمله مزایای آن می‌توان به اثرگذاری گسترده در از بین بردن باکتری‌ها و ویروس‌ها، در دسترس بودن، قیمت مناسب، سهولت استفاده، ماندگاری نسبی در آب، و توانایی اکسیداسیون آلاینده‌های آلی اشاره کرد. همچنین کلر توانایی جلوگیری از رشد جلبک‌ها را نیز دارد که می‌تواند ظاهر و بوی نامطبوع آب را بهبود بخشد.
معایب و محدودیت‌های کلر
در کنار مزایای زیاد، استفاده از کلر نیز محدودیت‌هایی دارد. بوی تند و خاص کلر برای برخی افراد آزاردهنده است، به‌ویژه در فضاهای سرپوشیده. همچنین ممکن است باعث تحریک پوست، سوزش چشم، یا بروز آلرژی در برخی افراد حساس شود. یکی از مشکلات دیگر، تشکیل کلرامین‌هاست که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی ضعیف‌تری دارند و باعث بوی ناخوشایند می‌شوند. در صورت مصرف بیش از حد، خطر خوردگی تجهیزات استخر نیز افزایش می‌یابد. همچنین کلر در برابر نور خورشید تجزیه می‌شود، به‌همین دلیل افزودن مواد پایدارکننده نظیر اسید سیانوریک در استخرهای روباز ضروری است.
جایگزین های کلر در ضدعفونی استخر
اگرچه کلر هنوز پرکاربردترین ماده گندزدا در استخرهاست، اما برخی از جایگزین‌ها نیز در حال توسعه و استفاده هستند. از جمله این جایگزین‌ها می‌توان به سیستم‌های ازن‌زنی، UV، کلر الکترولیز نمکی و استفاده از مواد غیر کلری مانند برم اشاره کرد. این روش‌ها معمولاً هزینه بیشتری دارند اما در موارد خاص مانند استخرهای درمانی یا کودکان حساس، انتخاب بهتری محسوب می‌شوند.
کاربردهای کلر در خارج از استخر
جالب است بدانید که کلر علاوه بر استفاده در استخر، در بسیاری از حوزه‌های دیگر نیز کاربرد دارد. از جمله این کاربردها می‌توان به ضدعفونی آب آشامیدنی، صنایع غذایی، تولید دارو، سفیدکننده‌ها و در فرایندهای شیمیایی برای تولید پلی‌وینیل کلراید (PVC) اشاره کرد. در همه این موارد، ویژگی اصلی کلر، قدرت بالای گندزدایی و توانایی اکسیداسیون ترکیبات آلی است.
کلر استخر ماده‌ای حیاتی در حفظ کیفیت و ایمنی آب برای شناگران است. در آینده، احتمالاً شاهد استفاده بیشتر از ترکیبات مکمل یا جایگزین کلر خواهیم بود، اما فعلاً کلر همچنان ستون اصلی گندزدایی استخرها باقی مانده است. برای خرید کلر استخر در کرج و قرص کلر استخر ، به وبسایت شوفاژ لطفی مراجعه کرده و یا با شماره 09125641224 تماس بگیرید .
ارسال نظر